Namaz je posebna vrsta ibadeta koji počinje tekbirom a završava se selamom. Riječ salat jezički označava dovu.
Namaz je stub vjere i prvi ibadet kojim je Allah obavezao svoje robove. U početku je bilo propisano po dva rekata, da bi tokom miradža Uzvišeni Allah u direktnom obraćanju svom Poslaniku a.s. propisao pet namaza.
Svi muslimani su jednoglasni da onaj ko ostavlja namaz zanijekavši obaveznost postaje nevjernik. Međutim, ko priznaje njegovu obaveznost, ali ga izostavlja zbog zauzetosti ili lijenosti, prema mišljenu većine učenjaka ne prestaje biti vjernik, ali postaje veliki griješnik i dužan je da se pokaje. Neki ashabi, kao i dio kasnijih učenjaka, smatraju da prestaje biti musliman onaj ko namjerno izostavi namaz tako da prođe cjelokupno namasko vrijeme. I ovo je ispravno mišljenje.
Namaz kojim nas je Uzvišeni Allah zadužio sastoji se od pet namaza u toku dana i noći i to u tačno određeno vrijeme. Uzvišeni Allah kaže: “Vjernicima je propisano da u određeno vrijeme namaz obavljaju.”
NAMASKA VREMENA
U Kur’anu kerimu se spominju namaska vremena. Tako Uzvišeni Allah kaže: “I obavljaj namaz početkom i krajem dana i u prvim časovima noći.”
Sabah, podne i ikindija – namaz su na početku, u sredini i pri kraju dana, dok su akšam i jacija u prvim časovima noći.
Uzvišeni Allah je takođe rekao: “Obavljaj propisane namaze kad sunce s polovine neba krene, pa do noćne tmine, i namaz u zoru, jer namazu u zori mnogi prisustvuju.”
U ovom ajetu se prvenstveno upozorava na vrijeme podne-namaza, ali isto tako i na ostale propisane namaze.
- Vrijeme podne – namaza počinje kad sunce prede polovinu neba i traje dok se sjenka nekog predmeta ne poveća za jednu svoju dužinu. Sunnet je da se za vrijeme velikih vrućina, podne – namaz odgodi do jedne trećine njegovog vremena.
- Vrijeme ikindije – namaza počinje istekom podnevskog vremena. Mekruh je odgađati ikindiju dok sunce ne požuti (približi se zapadu). Ikindija je prema mišljenju većine mufesira, srednji namaz kojeg Kur’an spominje u ajetu “Redovno namaz obavljajte naročito onaj srednji i pred Allahom ponizno stojte”.
- Vrijeme akšam – namaza počinje od zalaska sunca i traje do nestanka rumenila na zapadu.
- Tada počinje vrijeme jacije i traje sve do pola noći, ;i neki kažu da je jaciju dozvoljeno klanjati sve do zore. U tom smislu Muslim prenosi od Katade da je Alejhiselam rekao: “U spavanju nema grijeha, nego je počinio grijeh onaj ko ne obavi namaz prije nego što nastupi vrijeme slijedećeg namaza.”
- Mekruh je spavati prije, ili pričati nešto poslije jacije – namaza.
- Vrijeme sabah – namaza počinje od pojave prave zore i traje do izlaska sunca. Mustehab je malo požuriti obavljanjem sabah – namaza, tako da se klanja prije razdanjivanja.
Ovo su vremena u kojima se moraju obavljati namazi, uz napomenu da se onaj ko stigne klanjati jedan rekat prije isteka namaskog vremena, stigao klanjati i propisani namaz.
Ko prespava neki namaz ili ga zaboravi, klanjat će ga kad se sjeti.
KADA NIJE DOZVOLJENO KLANJATI
Mekruh je klanjati nafile namaz u slijedećim slučajevima
- nakon klanjanja sabah – namaza pa sve do izlaska sunca
- od početka rađanja sunca, pa dok sunce ne odskoči u visinu jednog koplja,
- kad je sunce na sredini neba,
- od klanjanja ikindije – namaza pa do zalaska sunca
U pomenutim vremenima, s izuzetkom, mogu se obavili nafile koje imaju određeni povod, kao što su tehijjetul – mesdžld, namaz poslije tevafa ili poslije abdesta itd.
Kada se prouči ikamet za nastupajući farz namaz, mekruh je baviti se dobrovoljnim namazom.
*Iz knjige “Skraćena zbirka fikhskih propisa”
Autor: ALI BIH FERID EL HINDI